Phương pháp IPO bắt nguồn từ đâu? Vì sao phương pháp này vẫn đang được các tập đoàn trên thế giới áp dụng?

VOC – Công ty IPO đầu tiên trên thế giới

Công ty Đông Ấn Hà Lan (tiếng Hà Lan: Vereenigde Oost-Indische Compagnie hay VOC, có nghĩa là: Công ty Liên hiệp Đông Ấn Hà Lan) là một công ty thương mại, thành lập năm 1662, và được quốc hội Hà Lan trao ngay việc nắm độc quyền thực thi những hoạt động thực dân tại châu Á trong 21 năm. Đây là công ty đa quốc gia đầu tiên trên thế giới và cũng là công ty đầu tiên sử dụng cổ phiếu. 

Từ 500 năm trước, công ty Đông Ấn Hà Lan mua trà ở châu Á bán lại cho các nước châu Âu và họ cần một lượng vốn khổng lồ. Từ đây, ý tưởng của họ là phát hành một tờ giấy để chứng nhận cổ đông của công ty – sau này được gọi là cổ phiếu – và bán cho người có tiền ở Amsterdam. Chẳng mấy chốc VOC đã thu được 1 lượng vốn khổng lồ nhờ giấy chứng nhận cổ đông này. Và phát triển vượt xa tất cả các đối thủ thương mại khác để trở thành công ty quyền lực nhất thời điểm đó.

Những thành công vượt bậc của VOC khi áp dụng phương pháp huy động vốn bằng cổ phiếu

Theo ước tính, toàn bộ tài sản của VOC thời thịnh vượng có thể bằng hoặc thậm chí lớn hơn tổng tài sản của toàn bộ các công ty hiện nay. Vào năm 1637, tổng tài sản của VOC trước khi bị mua lại rơi vào khoảng 7.9 nghìn tỷ USD tương đương tổng giá trị tài sản của các công ty hiện nay như Apple, Microsoft, Facebook, Samsung, Tesla,… cộng lại. 

Vào thế kỷ XVII, đây là thời điểm được coi là thời kỳ hoàng kim của VOC. Các thương nhân của Amsterdam đã tạo ra một mạng lưới kinh doanh trên toàn thế giới vả trở thành các cổ đông lớn nhất trong cả hai Công ty Đông Ấn Hà Lan và Công ty Tây Ấn Hà Lan. Cũng vì thế, Amsterdam trở thành điểm vận tải hàng hóa quan trọng nhất của châu Âu và là trung tâm tài chính hàng đầu của thế giới thời ấy. 

Năm 1602, văn phòng Amsterdam của Công ty Đông Ấn Hà Lan đã trở thành sở giao dịch chứng khoán đầu tiên trên thế giới do kinh doanh cổ phần riêng của mình. Khi công ty đã phát triển lớn, thị trường không đủ để họ khai thác, VOC đã mở rộng thị trường lãnh thổ ra khu vực Bắc Mỹ. Họ xây dựng một thành phố mới tại đây và đặt tên là New Amsterdam.

Vì sao phương pháp IPO vẫn được áp dụng đến ngày nay?

Có rất nhiều lý do để doanh nghiệp quyết định thực hiện IPO (Initial Public Offering) theo phương pháp như VOC đã từng làm trong quá khứ, dưới đây là một số lý do tiên quyết để doanh nghiệp lựa chọn phương pháp này.

• Tiền là yếu tố cốt lõi để doanh nghiệp triển khai các kế hoạch kinh doanh. Thay vì phải trả lãi và thế chấp như vay tiền từ ngân hàng thì doanh nghiệp chọn cách phát hành cổ phiếu ra công chúng, vừa tận dụng được nguồn lực vô hạn của xã hội vừa tạo được dòng vốn khổng lồ đáp ứng cho nhu cầu của doanh nghiệp.

• IPO giúp doanh nghiệp nâng cao vị thế và năng lực cạnh tranh so với các đối thủ cùng ngành. Để niêm yết thành công thì doanh nghiệp đó phải đáp ứng được các tiêu chí cụ thể và bắt buộc từ Uỷ ban chứng khoán. Đó là cách để tự thể hiện bản thân, khẳng định vị trí và uy thế trên thị trường.

• Cổ phần hóa doanh nghiệp sẽ là bước đệm cho các thương vụ thâu tóm sáp nhập giữa các doanh nghiệp với nhau diễn ra trơn tru và thu được nhiều lợi nhuận hơn.

Lời kết, thuật ngữ IPO đang dần phổ biến hơn ở Việt Nam. Bắt nguồn phương pháp này đã xuất hiện từ hơn 400 năm về trước. Qua nhiều thế kỉ và giai đoạn phát triển, hiện nay phương pháp đã được áp dụng rộng rãi ở các quốc gia khác trên Thế Giới và đang dần trở thành xu thế của hầu hết các doanh nghiệp phát triển lớn mạnh.