Trong văn hóa đại chúng hiện nay, Marvel là cái tên cực kỳ nổi tiếng. Hoặc có thể nhiều người chưa nghe về Marvel, nhưng sẽ quen thuộc với những nhân vật của họ như Người nhện hay Hulk.
Marvel đang ở trong thời kỳ cực thịnh của mình với hàng loạt phim bom tấn. Các bộ phim như The Avengers, Age of Ultron, Infinity War, Endgame và Black Panther nằm trong danh sách những phim siêu anh hùng có doanh thu cao nhất mọi thời đại. Thậm chí Endgame còn là một trong những bộ phim có doanh thu cao nhất.
Mặc dù vậy Marvel cũng có thời kỳ tăm tối. Hai mươi năm trước, hãng suýt nữa phải phá sản với số nợ 250 triệu USD, kênh bán hàng suy yếu, khách hàng bất mãn còn nhân viên thì gặp khó khăn.
Marvel thành lập năm 1939 với tư cách là một công ty truyện tranh. Marvel hoạt động mạnh trong những năm đầu tiên, ở thời điểm các siêu anh hùng không còn hợp thời. Nhân vật nổi tiếng duy nhất của họ là Captain America, được tạo ra để khuyến khích người Mỹ ủng hộ Thế Chiến II.
Đến những năm 1960, Marvel quyết định chuyển hướng, không nhắm đến truyện tranh cho con nít nữa. Bộ ba Stan Lee, Jack Kirby và Steve Ditko tạo ra những nhân vật mới phức tạp hơn, thu hút các sinh viên đại học. Lần lượt các nhân vật như Spider Man, Iron Man, The Hulk hoặc The X-Men ra đời. Việc này khiến Marvel phất lên nhanh chóng.
Tuy nhiên đến năm những năm 1980, tình hình bị thay đổi. Đội ngũ quản lý Marvel lúc này bỏ túi được hàng trăm triệu đô, nhưng đồng thời cũng cắt giảm nhân sự và những kênh bán lẻ, khiến khán giả giận dữ và bối rối. Dần dần công ty sụp đổ và suýt nộp đơn phá sản năm 1996.
Và một lần nữa Marvel vượt lên chính mình, tìm đến “vùng đất mới” để phát triển. Năm 1999, Peter Cuneo trở thành Tổng giám đốc của Marvel. Ông có một trong những quyết định sáng suốt nhất đời mình khi đưa Marvel vào mảng phim ảnh. Điều này đã giúp Marvel thành công trong thiên niên kỷ mới, trở thành Marvel Studios và được Disney mua lại với giá tận 4 tỷ USD năm 2009.
Không chỉ vậy, Marvel và Cuneo còn chuyển đổi toàn bộ mô hình sản xuất phim. Hay nói cách khác, là cách một bộ phim được tạo thành. Có thể nói Marvel không chỉ tiến vào một vùng đất mới, mà còn “cải tạo” lại vùng đất đó, làm nó trở nên màu mỡ hơn.
Câu chuyện của Marvel là một ví dụ minh họa về sự đổi mới, về việc thành công tiến vào lĩnh vực mới. Điều này cũng mang dáng dấp của chiến lược đại dương xanh – một chiến lược kinh doanh nức tiếng.
Chiến lược đại dương xanh tức là việc một công ty tạo ra những sản phẩm vừa có sự khác biệt vừa chi phí thấp nhằm mở ra không gian thị trường mới, tạo nên nhu cầu mới. Hay nói cách khác, đại dương xanh biểu thị cho những ngành chưa tồn tại hiện thời, một không gian thị trường chưa được biết đến. Vì trống, vậy nên cạnh tranh là điều không tồn tại trong đại dương xanh.
Nghe có vẻ vô lý, vì từ lâu người ta thường gắn “kinh doanh” với “cạnh tranh”. Thế nhưng trên thực tế, chiến lược đại dương xanh được hình thành dựa trên quan điểm rằng ranh giới thị trường và cấu trúc ngành không phải lúc nào cũng nhất định theo lề thói từ trước và có thể tái cấu trúc bằng hành động của người trong ngành.
Trong đại dương xanh, thay vì đi giành giật nhu cầu, giành giật khách hàng, thì công ty phải tạo ra nhu cầu mới, thu hút đối tượng khách hàng mới, từ đó có nhiều cơ hội để vừa phát triển vừa sinh lời nhanh chóng.
Đối lập với đại dương xanh là đại dương đỏ. Đại dương đỏ chỉ chung thị trường tất cả các ngành công nghiệp hiện nay. Trong đại dương đỏ, ranh giới ngành được xác định và mặc nhận. Các công ty cố gắng vượt trội hơn đối thủ để giành lấy thị phần lớn hơn trong cùng không gian nhu cầu hiện có. Khi càng nhiều cạnh tranh thì lợi nhuận và tăng trưởng sẽ giảm, là một cuộc chiến “đẫm máu”. Do đó nó mới có tên là đại dương đỏ.
Có thể thấy rằng trong hai lần chuyển mình để thoát khỏi bờ vực sụp đổ, Marvel đều đi theo hướng đại dương xanh.
Trong những năm 1960, Marvel mở ra một loại truyện tranh siêu anh hùng kiểu mới phức tạp hơn, phù hợp với những người trưởng thành hơn. Họ thoát khỏi cái khung truyện tranh là dành cho con nít, tạo nên một thị trường mới, nhu cầu mới. Ở nơi đó họ một mình một ngựa, không phải cạnh tranh với bất kỳ ai.
Còn trong thời đại của Tổng giám đốc Cuneo, Marvel thay đổi cuộc chơi bằng cách tiến vào một lĩnh vực mới, đó là phim ảnh. Họ đưa ra quy tắc Eliminate-Reduce-Raise-Create (ERRC – những điều cần loại bỏ, giảm bớt, tăng cường và tạo mới) để vừa có thể đem đến sự khác biệt vừa không tốn nhiều chi phí. Và không chỉ tiến vào ngành phim ảnh, họ còn cải tiến luôn cả quá trình xây dựng phim, trung thành với đại dương xanh để xây dựng nên một thương hiệu phim ảnh sinh lời bậc nhất lịch sử.
Không chỉ Marvel, có những tên tuổi khác cũng từng thành công với đại dương xanh.
Nintendo: Bước chuyển mình sang đại dương xanh
Nintendo là công ty trò chơi điện tử của Nhật từng rất nổi tiếng với việc sản xuất máy chơi trò chơi cầm tay năm 1977 và các tựa game Donkey Kong (1981) hay Super Mario Bros (1985). Tuy nhiên đến đầu những năm 2000, Nintendo bị những đối thủ như Sony hoặc Microsoft lấn át.
Thế trận dần xoay chiều khi năm 2006, Nintendo thực hiện chiến dịch đại dương xanh, nhắm đến những khách hàng không phải game thủ. Tức là họ vẫn sản xuất máy chơi game cầm tay, nhưng mẫu máy mới (tên là Wii) là một dụng cụ đơn giản, đầy đủ chức năng, cực kỳ thích hợp cho những người chơi hệ “bình thường”.
Nintendo loại bỏ hoặc giảm bớt những yếu tố từng được xem là chủ chốt trong ngành làm game. Đó là âm thanh và đồ họa chất lượng cao, chip xịn, bảng điều khiển nhiều nút bấm, các game bạo lực. Đồng thời họ tăng cường và tạo ra những yếu tố thu hút khách hàng bình thường, làm các game dễ tiếp cận, thú vị hơn. Kết quả là Nintendo Wii mở ra được một thị trường mới, doanh số vượt xa cả Sony và Microsoft cộng lại.
Đến năm 2017, Nintendo một lần nữa tìm đại dương xanh với sản phẩm Nintendo Switch trong thời đại nhu cầu game đơn giản để chơi trên điện thoại ngày càng tăng. Thay vì phải cạnh tranh với những máy chơi game cao cấp như PlayStation 4 hoặc Xbox One, Nintendo Switch là một thiết bị nhỏ cho phép người chơi kết nối với TV để chơi. Đến năm 2018, đây là máy chơi game tại nhà bán nhanh nhất mọi thời đại ở Mỹ. Nintendo đã xây dựng lại ranh giới thị trường, khi Switch kết hợp được những thứ tốt nhất của máy chơi game cầm tay và trò chơi trên điện thoại thông minh.
Stitch Fix: Đại dương xanh trong ngành bán lẻ thời trang
CEO của Stitch Fix là Katrina Lake, vị nữ CEO trẻ nhất từng dẫn dắt một công ty Mỹ tiến đến IPO. Chiến lược của cô với Stitch Fix là tạo ra một không gian thị trường mới trong ngành bán lẻ thời trang vốn đã rất cạnh tranh này.
Stitch Fix kết hợp trí tuệ nhân tạo và các tương tác giữa người với người để đem đến cho khách hàng những mẫu quần áo được cá nhân hóa, sành điệu và lựa chọn cẩn thận, giống như là khách hàng có nhà tạo mẫu riêng cho mình vậy.
Bằng cách tạo ra không gian thị trường này, kết hợp những gì tốt nhất của công nghệ, óc sáng tạo con người và sự khéo léo trong sản phẩm, Stitch Fix ghi nhận doanh số đến 1,5 tỷ USD trong năm 2019 với hơn 3 triệu khách hàng. Đây cũng là công ty có lực lượng lao động nữ lớn nhất trong lĩnh vực AI, nếu không muốn nói là trong hầu hết các ngành.
Cirque du Soleil: Chiến dịch đại dương xanh kinh điển
Cirque du Soleil là một tổ chức xuất khẩu văn hóa lớn nhất Canada. Cirque thành lập năm 1984 bởi một nhóm nghệ sĩ đường phố. Họ từng lưu diễn ở 90 thành phố, thu hút khoảng 40 triệu khán giả. Trong 20 năm qua, Cirque đạt mức doanh số mà hai đoàn xiếc hàng đầu thế giới là Ringling Bros và Barnum & Bailey phải mất một thế kỷ mới đạt được.
Thành công của Cirque càng được công nhận khi họ phát triển trong một thời kỳ cực kỳ khó khăn. Xiếc ngày càng kém hấp dẫn với trẻ em, đối tượng chính của xiếc theo quan điểm đại chúng. Những loại hình giải trí thay thế như các sự kiện thể thao, truyền hình và video games ngày càng lấn lướt. Quan điểm chống lại việc sử dụng động vật trong rạp xiếc ngày càng phát triển.
Trong nội bộ ngành, hai đơn vị lớn là Ringling Bros và Barnum & Bailey phát triển quá mức. Họ đặt ra những chuẩn mực riêng và buộc những gánh xiếc nhỏ hơn phải tuân thủ. Ngành biểu diễn xiếc gặp khủng hoảng trầm trọng bởi lượng khán giả giảm mạnh và chi phí thì tăng vọt.
Trong tình hình đó, Cirque áp dụng chiến lược đại dương xanh với châm ngôn “tự đổi mới rạp xiếc”. Họ quyết định không để rạp xiếc của mình đi theo lối mòn cũ, tranh giành khách hàng với những đối thủ khác. Thay vào đó, họ phát triển những tiết mục hoàn toàn mới, nhằm hướng đến đối tượng khán giả mới, là những người thích xem kịch, nhạc kịch hoặc múa ba lê. Những người này sẵn lòng bỏ ra số tiền lớn gấp vài lần so với giá một vé xem xiếc thông thường để tận hưởng trải nghiệm khác lạ mà Cirque đem lại.
Chính hướng đi khai phá miền đất mới này đã giúp Cirque thành công rực rỡ và tăng doanh thu gấp 22 lần trong 10 năm ngay trong một ngành kém hấp dẫn như biểu diễn xiếc.
Nguồn: Tổng hợp
Đăng nhập với Google